Yazar: Doğuhan Murat Yücel
Aristoteles’in Önermeler(E.Yun. Περὶ Ἑρμηνείας–Peri Hermeneias-; İng. On Interpretation, Lat. De Interpretatione) adlı eseri Organon adlı mantık külliyatında ikinci metindir. Yorum Üzerine olarak da tercüme edilir. Bu eserde Aristoteles önermelerin …
Hint felsefesi veya Hindu felsefesi coğrafi bir çerçeveyle Güney Asya’da yer alan Hint altkıtasında yapılan düşünce etkinliklerinin adıdır. Aynen Çin veya batı felsefelerinde olduğu gibi tek bir karakteristiğe sahip …
Çin felsefesi Asya karasının en doğu ucundaki bölgede büyük çoğunlukla Çince dilinde yapılan felsefi çalışmaların adıdır. Coğrafi bir adlandırma olduğu kadar kaynakları ve etkileri itibariyle coğrafyaya bağımlı olduğundan entelektüel …
Kategoriler Aristoteles’in Organon adlı mantık külliyatının ilk kitabıdır. Aristoteles’in kategorileri aynı zamanda onun varlıkları sınıfladığı on kategoriye de işaret eder. Kategoriler adlı eseri Aristo’nun ve mantık tarihinin temelini oluşturmuş …
Aristoteles mantığı, klasik mantık, terim mantığı, kıyas mantığı(silojistik- tasım mantığı) olarak da bilinen geleneksel ve mantık(organon-araç) disiplininin ortaya çıktığı dönemdeki(MÖ. 4. yy) çeşididir. Aristoteles bu disipline analitik adını vermiştir. …
Hindistan’da kalabalık nüfus ve zengin kültür felsefi, teolojik ve bilimsel tartışmaları gündeme getirmiş, “tartışmak” ve “düşünmek” formel bir disipline dönüşmeye başlamıştır. Milattan önce 7. yüzyıldaki Brhaddranyaka Upanişad’da: Tarihin bize …
Batıdaki mantık biliminin kurucusu Aristoteles’tir. Ama ondan önce geometri, matematik, gramer; doğruluk, değilleme, akolouthein, sumbainein mevcuttur. Bu yazıda Aristoteles’ten önceki mantığı ve mantıktan önce ne vardı, onu işleyeceğiz. Aristoteles …
Terim, dilde anlam taşıyan en küçük birimdir. Mantıkta dile dökülen her bir anlamlı parçaya terim denir. Terim kavramını ve terimler arasındaki ayrımları anlamak bundan sonraki mantık yazılarımız için önem …
Mantık– çıkarsama çalışması(dilin gerçekliği ifade etmedeki doğru kullanımı)- insan olmanın temel yeterliği olan aklın ve bu kabiliyeti kullanmak anlamındaki “muhakeme(akıl yürütme, istidlal)”nin daha iyi yapılmasını sağlar. Bildiğimiz şeylerden bilmediğimiz …
Mantık çıkarsamanın sistematik çalışmasıdır. Yargı bildiren cümlelerin(önermelerin) nasıl şekillendiğini ve birbirine nasıl bağlandığını ele alan felsefe dalıdır. Felsefenin dört büyük alanından biridir. (Metafizik, aksiyoloji ve epistemoloji ile birlikte) Mantık, …
Postmodernizm 20. yüzyılda modernizmin ardından gelen ve tanımlanması zor bir akımdır. Felsefede, sanatta ve edebiyatta genel özellik olarak derin şüphecilik, öznellik ve görelilik içerdiği söylenebilir. Düşünce hayatında 20. yüzyılın …
Modernizm yeni tarz, yeni ölçüt ve çağdaş anlayışlara yönelik değişim talebi anlamında kullanılır. Daha çok sanatla ilgilidir. Felsefede ise modern felsefe tabiri ile tarihsel bir dönemlendirme olarak benzer bir …
Pragmatizm bir önermenin anlamının, onu kabul etmenin pratik sonuçlarında bulunacağını ve pratik olmayan fikirlerin reddedilmesi gerektiğini savunan bir felsefe akımıdır. Pragmatizm, dünyayı, içindeki özneden koparılamaz olarak tanımayı ve konumunu …
Sanat felsefesi sanatın, sanatçının, eserin ve estetik hazzın soruşturulmasına dayanan felsefe dalıdır. Güzellik ve zevki soruşturan estetiğin bir parçasıdır. Değerler çalışması olan aksiyolojiye dayanır. Sanat ustalık, üretim; estetik duyuya …
Siyaset felsefesi ya da politik felsefe etiğin toplum uygulaması, devletin ve politikanın nasıl olması gerektiğine yönelik soruşturmadır. Platon’un Devlet’i ve Aristoteles’in Politika’sı ile başlar. Platon ve Aristoteles’in devlet anlayışları …
Din felsefesi dini sistemlerde yer alan kavramların ve yargıların soruşturulması hakkındadır. Felsefe ile ortak yanı dünyada belirli olmayan, gündelik bilginin dışındaki bir anlayışı aramalarıdır. Dinin kesin tanımı yoktur ama doğa …
Ahlak felsefesi ya da felsefedeki adıyla etik “nasıl davranmalı” sorusunu merkeze alarak ahlakın ve davranışın temel ilkelerini tartışan felsefe dalıdır. Temel Terimleri Özgürlük: insanın kendi seçimleriyle davranabilmesidir. Sorumluluk: insanın …
Bilim felsefesi bilimin yöntem, teori ve analizlerinin tanımlandığı ve değerlendirildiği bir tartışma alanıdır. Temel terimleri Bilim: Gerçeklerin bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ile üretilen düzenli bilgi …
Bu yazıda epistemolojinin temel sorularına, yani felsefedeki bilgi tartışmaları içinde merkezde yer alan üç soruya verilen cevapları kategorik şekilde dile getireceğiz. Bu şekilde kesin ayrımlar olmadığını ve yalnızca bu …
Epistemoloji nasıl biliyoruz sorusunu merkeze alan bilgi kuramı çalışmasıdır. Yunancada ‘kesin bilgi’ anlamına gelen episteme’ sözcüğünden almıştır. Doğrulanmamış yargılar için de ‘doksa’ (zan) terimini kullanırlar. Dünya hakkında ne kadar …
Ontoloji var olanların özünü soruşturan felsefe dalıdır. Yunanca ontos(varlık, olan şey) ve logos(çalışması) kelimelerinden gelir. Türkçede varlık felsefesi olarak bilinir. Nedenler çalışması ya da Aristo’nun deyimiyle ilk nedenler bilimi …
Noam Chomsky biyodilbilim ekolünün bir parçası olarak dil yetisinin insan zihninde biyolojik olarak mevcut ve genetikle aktarılan bir yapı olduğunu savunur. Sosyal ve kültürel farklar dilin üst yapı denilen …
Avram Noam Chomsky Amerikalı dilbilimci, filozof ve bilişsel bilimcidir. Evrensel dilbilgisi, derin ve yüzey yapılar ve mevcut iktidarların tümüne politik muhalefeti ile tanınır. Cop totaliter bir devlet için neyse …
Robert Nozick(1938-2002) Amerikalı analitik filozoftur. Nozick Brooklyn- Amerika’da bir Yahudi ailede doğdu. Columbia Üniversitesi’nde lisans, Oxford Üniversitesi’nde Carl Hempel danışmanlığında doktora yaptı. Sosyalist Parti üyesiydi. 1959’da Barbara Fierer ile …
Hans Reichenbach(1891-1953) Berlin Çevresi’nin üyelerinden analitik bilim filozofudur. 20. yüzyılın en önemli empirisistleri arasında gösterilir, mantıksal pozitivizmin yakın dönemdeki en etkili isimlerindendir. Türkiye’de görev yapmış en büyük filozof olmasının …