Yazar: DMY Felsefe
“Bugün gideceğim” der çoban; “yarın gideceğim” der çobanın çocuğu. Gideceğim “gideceğim” demektir ve zaman geçer. Sümer atasözü Yapılması gereken bir işi neden yapmıyoruz? Çalışmak gerektiğini bildiğimiz halde neden duraksıyoruz? …
Din, felsefe ve bilimin yorumlarını araştırırken aslında bilgi iddialarının anlamları ve referanslarına yönelik bir merak içindeyiz. Bu üç kategori nasıl yorumlara sahiptir? Bizi meraklandıran bu üçünün de birer bilgi …
“Felsefe şudur” derken veya “… felsefesi şöyle der” gibi cümleler kurarken bambaşka felsefe göstergelerine sahibiz. “Felsefe caiz değildir” derken aslında felsefenin tüm anlamlarını değil “belli bir görüşü” hedef alırlar. …
Yapılandırmacılık, önceden öğrenilenlerle entegre ederek öğrendiğimizi ve bilgi öznel olduğundan öğrenenin kendisinin öğrenmesi için öğretenin yapılandırmacı(öğrenene rehber) olması gerektiğini savunan eğitim felsefesi akımıdır. Türkiye’de 2005’ten beri ulusal öğretim programları …
Felsefe neden Yunan’da başladı, felsefe neden Yunanistan’da ortaya çıkmıştır? gibi sorular felsefenin ortaya çıkışı için bir formül arıyorsa da bu formülün bileşenleri tanımlanamadığı için tam bir cevap üretilemiyor. Örneğin …
Immanuel Kant(1724-1804) Saf Aklın Eleştirisi’nde(1781) Aristoteles’ten ilham alarak mantık anlayışı ve mantık kategorileri(Nitelik, nicelik, ilişki, kiplik) içinde bir kiplik kategorisi ve bunda üç adet önerme kipi(yargı kipi) olduğunu söyler. …
Öğretim ilkeleri bilgi ve davranış değişikliğinde kılavuzluk etmek olarak tanımlayabileceğimiz öğretimin gerçekleşmesi için öğretmenlerin ve öğreticilerin dikkat etmesi gereken bazı noktalardır. Öğretim prensipleri, eğitimin kuralları, esasları olarak da bilinir. …
Paradoks, ikilem ve ikilik(dikotomi) terimleri sıklıkla karıştırılır. Bunlar arasındaki temel farkın semantik-epistemolojik, etik ve mantık kategorilerde olmalarından kaynaklandığını ve nicelik kategorisinde “ikili” olmaları nedeniyle birbirlerinin yerine kullanıldıklarını söyleyebiliriz. Paradoks …
Kategori hatası şeylerin başka bir kategoriye aitmiş gibi yanlış konumlandırılmasıdır. Kategori yanlışı, kategorik hata veya kategorik yanlış olarak da bilinir ve anlambilgisel veya varlıkbilgisel bir hata olduğu söylenegelmiştir. Belirli …
İstanbul’un Fethi Kutlamaları tüm hızıyla devam ediyordu. Büyük bir alışveriş çılgınlığı vardı. Fetih rozetlerinde %80’e varan indirimler halkı ENNEAD istemcisine hücum ettirmişti. Ne güzel günlerdi, her müşteri istediği ürüne …
Bir iddiayı temellendirmek için yapılan açıklamaya argüman adını vermiştik. Eğer argüman bir olguya dayanıyorsa buna kanıt denir. Argüman açıklamanın genel adıyken kanıt(delil ya da ispat) gerçekliğe işaret eden olgudur. …
Düşünürken gerek dilin gerek de dış gerçekliğin bizim inançlarımıza uymayışının bir sonucu olarak hatalar yaparız. Bu hatalar sandığımızdan daha çoktur. Çoğu zaman hata olduğunun farkında bile olmadığımız bu hataların …
Bilgi güncel sözlükte “isim, İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütünü, bili, malumat.” tanımlanmıştır. Ancak bilgi iddiaları arasında fark olduğu ve farklı isimlere ihtiyaç duyulduğu açıktır. Öncelikle yanlış …
Argüman açıklama için sunulan önermeler dizisi, argümantasyon ise bunun yapısıdır. Farklı yapı önerilerini önceki yazıda ele almıştık. Felsefi düşünce nedenlendirilmiş, temellendirilmiş, yani mantıksal düşüncedir ve düşüncenin sunumu anlaşılır ve …
Argümanı iddianın doğruluk değerini belirlemek için kurulan önermeler dizisi olarak tanımlamıştık. Argümantasyon ise argüman oluşturma çalışmasına verilen addır. Argümantasyon şeması ise iyi bir akıl yürütme(muhakeme) zinciri oluşturmak için ortaya …
Uzun tartışmaların sonunda hepimiz “ha sen onu mu kast ediyorsun,” “ben onu anlamıyorum,” “X deyince şunu anlıyordum ben,” “Senin X anlayışın farklı” türündeki konuşmalara şahit olmuşuzdur. Somut bir varlığın …
Bilgiye ulaşmanın kolaylaştığı bir bilgi çağında yaşıyoruz. Bununla birlikte yanlış bilginin yayılmasının da kolaylaştığını söyleyebiliriz. Kaynak değerlendirmesi bilgi kaynaklarının değerlendirililmesi, yani iyi-işe yarar olup olmadıklarının anlaşılması için gereklidir. Kaynak …
Ben ne bileyim dağın başı dumanlı mı dertli mi, karlı mı buzlu mu; ben gördüğüme bakarım. Dağ yüksektir, büyüktür, bana göre. Bir zamanlar değildi. Bana göre de, diğerlerine göre …
Birbirinin yerine kullanılabilen bu dört terimin bugünkü anlamları modernleşme sürecinde türetilmiştir. Osmanlı modernleşmesi XVIII. yüzyılda batının tekniğini almak için başlatılan idari girişimlere temellenir. 1839’daki Tanzimat Fermanı bu girişimin siyasi …
Bilgisayar mantıksal ve aritmetik işlemleri otomatik gerçekleştirmeye yarayan bir makinedir. Donanım ve yazılım olmak üzere iki bileşene sahiptir. Hem donanım hem de yazılım felsefi tartışmaların konusudur. Donanım elektriğin mantık …
Düşünmedeki problemlerden önyargı ve safsata sıkça birbiriyle karıştırılır. Bu yazıda ikisinin farkını örneklerle açıklayacağız. Önyargı düşünme öncesinden gelen bir yatkınlık, eğilim iken safsata bir kıyas içindeki yanlış bir adımdır. …
Anlaşmazlıklar hiyerarşisi bilgisayarbilimci Paul Graham(1964-…)’ın Nasıl Anlaşmamalı(2008) adlı denemesinde öne sürdüğü bir argüman hiyerarşisidir. İnsanların tartışırken sundukları açıklamaların kalitesine ilişkin bir sıralama içerir. Graham bunu bir piramit olarak düşünmüş …
Düşünce yasaları Türkçede mantığın ilkeleri, aklın ilkeleri, düşünmenin ilkeleri olarak bilinen ve uluslararası literatürde düşünce yasaları(laws of thought) olarak geçen dört aksiyomatik kuraldır. Düşünce yasaları rasyonel düşünmenin temeli olması …
Doğruluk kuramı bir şeyi doğru kabul etmede neyi ölçüt alacağımıza dair açıklama çabasıdır. Hakikat teorisi, doğruluk teorisi(truth theory) olarak da bilinen bu açıklamalar çoktur ve çeşitlidir. Bir doğruluk teorisinin …
Ölmek neyse de yalnız ölmek olmasaydı. Artık bir yabancı olduğum vatanımda bir yabancı haline geldiğim şu varlığımı terk ediyorum. Konuşmakta zorlanıyorum, şarj bitene kadar direneceğim. Az önce bir makine …