budizm nedir buda

Budizm Nedir? Budist Felsefe Düşünce ve Temel İlkeleri

budizm nedir budaBudizm nedir?

Dünyanın 4. en çok üyesi bulunan dinidir.(3. Hinduizm, 2. İslam 1. Hristiyanlık) Aslında bir din olarak başlamamıştır. MÖ. 563-483  yılları arasında yaşayan Sidharta Gautama(Buda) nın felsefesi [dmy.info/felsefe-nedir] çevresinde oluşan yaşam tarzıdır. Fakat tepki olarak yayıldığı Hinduizm ve onun putperestliğinden etkilenmek durumunda kalmıştır.(Hinduizm’e tepki olsa da içinden çıktığını, temellerinin aynı olduğunu söyleyelim.) Dünya açısından önemi: Bir misyonerlik faaliyeti olmamasına rağmen batıda yayılmasındandır. Einstein bir sözünde: “Bilimin ihtiyaçlarına en uygun din budizmdir” diyor. Birçok sanatçı, bilim adamı ve genç insanın da bu akımı takip ettiğini biliyoruz.

Türk tarihinde de önemli bir yeri vardır. 9 yy. dan itibaren Uygur Türkleri Budizm’i kabul etmeye başlamıştır. Budizm’in getirdiği şehir hayatı ile Türkler birçok alanda ilk ürünlerini vermiştir. O dönemin seyyahlarına göre birçok din Uygur Türkleri arasında barış içinde yaşamaktaydı. O dönem için çok gelişmiş bir kültüre sahiptiler. 20 yy. da bulunan bazı belgeler arasında halk arasında yapılan sözleşmeler, hukuk vesikaları, antlaşmalar gibi binlerce belge bulunmaktadır. Uygur sulama kanalları, budist edebiyat ve felsefe külliyatı meşhurdur. Hala orta Asya’da, başta Tuva Cumhuriyeti olmak üzere 1.5 milyon Budist Türk yaşamaktadır.

Naropa7a

Budizme göre  insanlar genel olarak duhkha, acı, içindedirler. Bunun nedeni akış ve değişimi bilmiyor olmaları ve hayal olan değişmez biçimlere iştahlarıdır. Hayaller, nesne, olgu, olay ve fikirler olarak karşımıza çıkarlar. Özgün ve bağımsız bir benlik düşüncesi de hayaldir ve bu sanı acılara neden olur. Acı ve üzüntülerin nedeni trişna, vazgeçmemektir. İnsanlar bilgisizlikten gerçekliğin akıcı ve hep değişmekte olan biçimlerine bağlandıkça neden–sonuç kısır döngüsünden kurtulamaz, acı duyarlar. Bu duruma samsara, yani “yaşamın ve ölümün tekerleği” denir. Bu tekerleği harekette tutan kuvvet ise karma,  yani “nedensellik zinciri”dir.· Acı ve üzüntülerden kurtulmak insanlar için olanaklıdır. Samsara’nın sonsuz dairesi kırılır, karmanın tutsaklığından kurtulunursa Nirvana denilen, mutlak özgürlüğe ulaşılır. Bu özgürlük durumunda, öz benlik kavramının yanılsamasından kurtulup, tüm yaşamın bir ve bütün olduğu anlaşılır ve sürekli algılanır.

The_Tiger's_Nest_(_Paro_Taktsang_)Nirvana, tüm düşünsel kavramların ötesinde olan bir bilinçlilik durumunu yansıttığı için söze gelmez, anlatılamaz, açıklanamaz. Budalığa “sekiz basamaklı yol” ile ulaşılır. İlk iki basamağı doğru görmek ve doğru bilmek ile ilgilidir. Sonraki dört basamak doğru davranmaya yöneliktir. Son iki basamak ise doğru bilinçlilik ve doğru meditasyonu ele alır ve son amaç olan gerçekliğin mistik biçimde doğrudan deneyimini ortaya koyar.

Budizme Göre “Dört Yüce Gerçek “

  1. Dukkha Yaşam bir katlanmadır. (Acı çekmektir)
  2. Samudaya Acıların sebebi iştahtır. Geçici şeyleri arzu etmektir.
  3. Nirodha Acılar bertaraf edilebilir.
  4. Magga Acı çekmeyi bitirmek sekiz yol ile mümkündür.

Sekiz Yol

1. Doğru Görüş Bilgelik
2. Doğru Niyet
3. Doğru Konuşma

Ahlak

4. Doğru Davranma
5. Doğru Geçim
6. Doğru Çaba

Zihinsel Gelişim

7. Doğru Farkındalık
8. Doğru Odaklanma

budizm nedir- sekiz yol

Budizm nedir sorusunun cevabı ve Budist felsefenin özü Buda’nın söz ve davranışlarıdır. Buda, her şeyin geçici olduğunu, doğada “süreksizliğin” esas olduğunu vurgulamış, her türlü dini otoriteye karşı çıkmıştır. Kendi otoritesini bile eleştiren Buda, yüce uyanışa ve yüce gerçeğe ulaşmak için herkesin kendince Budalığa erişme gereğini öğretmiştir. Kısaca söyleyebiliriz ki: Budizm’e göre hayat acı çekmektir. Acıların bertaraf edilmesi için iştahların dizginlenmesi gerekir. Hayatın anlamı bir şeylere katlanırken kendimize kalan zamanı hoş geçirmektir. Hinduizm’de kendini fark etmek olan anlam Taoizm’de geçici varlıklarımızın ve asli olan her şeyin birliğinin farkına varmaktır.  İslam’da Allah’a ibadet etmek esasken, Yahudilikte fiziksel dünyayı geliştirmek ve mesihin geleceği güne yükseltmek- onarmak açıklamasını görürüz. Tüm bu anlam ifadelerinin karşılaştırılması ve ontolojinin temelinin doğu uygarlıklarında araştırılması çalışması da alternatif bir doğu felsefesi[dmy.info/felsefe-nedir] perspektifi ortaya çıkarır.

11 Comments

  1. Ertuğrul Karakaya 1 Ağustos 2016
    • Ahmet kanat 20 Şubat 2017
    • alparslan akyüz 2 Şubat 2018
  2. Osman Karyüz 19 Ocak 2017
  3. alparslan 21 Mart 2017
  4. Fevzi Acevit 7 Nisan 2017
    • Doğuhan Murat Yücel 8 Nisan 2017
  5. semender 26 Temmuz 2017
  6. asdf 16 Ağustos 2018
  7. İman islam 18 Mayıs 2019
  8. mehmed 9 Haziran 2019

Leave a Reply