Kategori: Düşünce Deneyleri
Çok gelişmiş bir medeniyet olduğumuzu düşünelim. O kadar ki artık insana yapacak iş kalmamış. El, kol ve hatta ağız ihtiyacı yok. İşleri makinelere yaptırmaya başladığımızda zaten bu yola girmiştik. …
Bilinmeyen bir diyarda uyandınız. Çevrenizdekiler bu diyarda gerçekliğin inançla sağlandığını söylüyorlar. Neye inanırsanız o gerçek oluyormuş. Hiç sorgulamıyorsunuz, çünkü başka çareniz yok. İnanınca olan bir diyar olduğunu siz de …
Bilmediğiniz bir yerde uyandığınızı düşünelim. Uyanır uyanmaz size bir şeyler öğretiliyor. Buranın neresi olduğunu da söylüyorlar. Çaresiz, güveniyorsunuz. Orayı onların söylediği isimle anıyorsunuz. Onların söylediklerini tekrar ediyorsunuz, çaresiz. Buna …
Bilmediğimiz bir diyarda uyandığımızı düşünelim. Kim olduğumuzu hatırlamıyoruz. Unutmuş ya da unutturulmuş olabilir. Bu diyarda bize bir şeyler yapmamız ve yaptığımız şeyle mutlu olmamız söyleniyor. Bilmediğimiz bu diyarda zaten …
Uykuda bilinçli olup olmadığımız konusu tartışmalıdır. Uyku bir bilinç kaybetme, kısmi ölme halidir. Yine de nadiren bilinçli rüya görenler var. Bilinçli rüya görmek nadir, bilinçli hayat da nadirdir. Uyku …
Gelecekte her işi makinelerin yaptığını düşünelim. İnsanlar bir şey yapmıyor. Kimsenin sorunu kalmamış. Her şeyi makineler kontrol ediyor, sorunları onlar bizden daha iyi çözüyor. Peki insanlar ne yapıyor, bir …
Bir gün yabancı bir gezegende uyandığınızı düşünün. O gezegene daha önce geldiğinizi hatırlamıyorsunuz. Bambaşka bir dil konuşuluyor. Öğrenmeye çalışıyorsunuz. Nesneleri işaret ederek önce somut isimleri, sonra bunlardan hareketle soyut …
Kendinizi bir boşlukta bulduğunuzu hayal edin. Oraya kendiniz gitmediniz, kendinizi orada buldunuz. Bu boşlukta varsaydığınızın dışında zaman ve mekan dahi yok. Bomboş bir şekilde duruyorsunuz. Hiçbir şey, hiçbir hareket …
Bir yerli kabilenin dilini araştırmak için aralarına katılan dilbilimci yerlilerin dilini anlamak için kelimeleri kaydetmektedir. Kabileden birinin “gavagai” diye bağırıp bir tavşanı işaret ettiğini görür. “Gavagai” kelimesinin karşılığı olarak …
Nörofizyolog Mary görme ve algılama uzmanıdır. Nasıl olmuşsa Mary hayatını siyah-beyaz bir odada geçirmek zorunda kalmış ve dış dünyayı siyah-beyaz bir televizyon ekranından izlemiştir. Daha önce siyah ve beyaz …
İstediğiniz kişiyi size aşık edecek bir aşk hapına sahip olduğunuzu düşünelim. Bu hapı insanlar üzerinde kullanır mıydınız? Yoksa özgür iradeleriyle size aşık olmalarını mı isterdiniz? Özgür iradeyi seçtiyseniz kötü …
Adil düzen zengin için daha çok para kazandıran iken fakir için parayı yeniden dağıtandır. Fenerbahçeliler kendi takımlarına adalet ister, Beşiktaşlılar kendi takımlarına. Her insan kendi çıkarını adil olarak değerlendirir. …
Kapalı bir yerde dışarı ile temasınız olmadan duruyorsunuz. Size dışarıdan Çince karakterler veriliyor. Önünüzde ise gelen Çince karakterlere karşılık hangi Çince yanıtları vereceğiniz yazılmış. Çince bilmiyorsunuz, ancak elinizdeki yönerge …
Beynimizi çıkarıp bir kavanoza yerleştirdiğimizi varsayalım. Beynimize gerekli enerji kavanozdaki sıvıdan veriliyor. Bir de beyin sinyallerini yorumlayan ve yorumlaması için sinyaller gönderen makine var. Kablolar aracılığıyla beynin bedeni varmış …
Antik Yunanistan’da Teseus adlı efsanevi bir kral varmış. Atina şehrinin kurucularındanmış. Kral Teseus gemisiyle denize açılıp tehlikeli düşmanları ve canavarları mağlup edermiş. Onun kahramanlıklarını anmak isteyen Atina halkı Teseus’un …
Yürürken bir havuzun yanından geçiyorsunuz. Havuzda bir çocuk var ve boğulmak üzere. Havuza atlayıp çocuğu kurtarır mısınız? Kurtarırsanız ıslanacaksınız ve kıyafetlerinizi değiştirmek için eve gitmeniz gerekecek. İşleriniz aksayacak. Çocuğu …
İstediğimiz zevki tecrübe etmemizi sağlayan bir makine hayal edelim. Gerçek mi yapay mı ayırt edemeyeceğiniz kadar gerçekçi olan bu makinede hayatınızı zevk içinde geçirebileceksiniz. Makineye bağlanmak ve hayat boyu …
Wittgenstein’ın Böceği Ludwig Wittgenstein’ın özel dil tartışmasında öne sürdüğü düşünce deneyidir. İçinde “böcek” olan kutulara sahip insanlar düşünelim. Kimse kimsenin kutusuna bakamıyor ve böceğin ne olduğunu yalnızca kendi böceğine …
Beş kişi kazada ölmesin diye bir kişiyi öldürür müydünüz? Tramvay İkilemi bu soruya odaklanan ve 1967’de Philippa Foot tarafından gündeme getirilen bir düşünce deneyidir. Farklı kişilerce ve farklı bakış …