Din felsefesi dini sistemlerde yer alan kavramların ve yargıların soruşturulması hakkındadır. Felsefe ile ortak yanı dünyada belirli olmayan, gündelik bilginin dışındaki bir anlayışı aramalarıdır. Dinin kesin tanımı yoktur ama doğa üstü, aşkın unsurlara dayanan bilgiler ve kurallar bütünü denebilir. İnanmak nedir? İnanmadan yaşanabilir mi? Tanrı ne demektir? Din nasıl yaşanır? gibi sorular sorar.
Din felsefesinde temel terimler
- Vahiy: Tanrının bildirdiği buyruk, esin.
- Peygamber: Tanrının buyruklarını ileten elçi.
- İman: Dini sistemi kabul edip, inanmadır.
- İbadet: İnananların dini(kurallarını, ritüellerini) uygulamaları.
- Ahiret: Ölümden sonraki hayat inanışı.
- Spitirüel(ruhani): Materyal veya fiziksel değil bunun ötesinde bir şeye dayanan.
- Teoloji: Tanrı(theo) ve din ile ilgili disiplin.
Tanrının varlığı için argümanlar
- Ahlak: Objektif bir ahlakın, gerekliliğin arkasında tanrı mevcut olmalıdır.
- Akıl: İnsan aklı akılsız bir şekilde var olamaz. Bu fark tanrıdan gelmelidir.
- Arzu: Tüm arzuların karşılığı vardır, tanrı arzusu aşkın bir varlığa işarettir.
- Bilinç: Sınırlı olmasına rağmen evreni anlayabilen zihnin kaynağı tanrıdır.
- Derece: Nesnelerin özellikleri var, tüm özelliklere sahip tanrı da olmalıdır.
- Dini tecrübe: Her kültürdeki dini tecrübeler kanıt için yeterli olmalı.
- Doğa kanunu: Fizik vs kanunlar insan yorumlardır, ardında tanrı olmalıdır.
- Güzellik: Vasatlık ve sıradanlığa karşı zihinde güzellik ideali ve ideal doğrular vardır, başka bir düzey bu doğruların kaynağı olması gerekir.
- İnce ayar: Evrenin detaylarıyla ayarlı ve kurallara bağlı şekilde çalışması.
- Kozmoloji: Evrendeki her şeyin nedensel var oluşu bir ilk nedene dayanır. Her şeyin nedeni var ise evrenin ilk, öz ve oluş nedeni tanrı olmalıdır.
- Mucize: Dinin mucizelerinin ve kehanetlerinin gerçekleşmesi yeterlidir.
- Ontoloji: Zihinde yer alan tanrı veya üstün varlık imgesi böyle bir şeyin varlığı için yeterlidir. Zihinsel olmaktansa gerçekten olması gerektir.
- Paskal bahsi:İnanmak inanmamaktan kazançlı olduğu için inanmalıdır.
- Sevgi: Duygudan farklı, diğer canlılarda olmayan, Tanrısal bir sevgi var.
- Teleoloji: Tasarım argümanı olarak da bilinir. Her ürünün bir yaratıcısı, her nesnenin düzende belli bir yeri olduğu için akıllı bir yaratıcı olmalıdır.
- Transandantalizm: Ahlak, mantık, bilim evrensel maddi olmayan kanıtlar.
Tanrının varlığına karşı argümanlar
- İnançsızlık: Tanrı olsaydı herkesi kendine inandırırdı, inanmamak onu yanlışlar.
- Kötülük: İyi bir Tanrı nasıl olur da kötülüğe izin verir? tarzı sorular sorar.
- Omnipotentlik paradoksu: Tanrı kaldıramayacağı bir taşı yaratabilir mi sorusunu sorarak Tanrı’nın kendini sınırlayıp sınırlayamayacağından argüman üretir.
- Özgür irade: Her şeye kadir- bilen Tanrı’nın özgür irade ile çeliştiğini söyler.
- Russel’ın çaydanlığı: Dünya ile Mars arasında görülemeyecek kadar küçük bir çaydanlığın varlığını iddia eden Russel buna inanılamayacağını, çünkü bunun yanlışlanamayan bir iddia olduğunu söyler.
- Teolojik biliş dışılık: Tanrı gibi kelimeler bilişsel olarak anlamsızdır.
- Tutarsız inançlar: Dünyada birçok farklı ve tutarsız inancın olmasını eleştirir.
- Yaratıcı Tanrı problemi: İnsan bir yaratan olmadan olmuyorsa ve yaratanı kabul ediyorsak yaratan bir tanrının yaratılması gerektiğini de kabul etmeliyiz.
- Zayıf tasarım: Akıllı tasarıma karşı varlıkların kusurlu olduğunu ve inançsız özgür iradenin teleolojik olmayan bir evrene kanıt olduğunu söyler.
Tanrı anlayışları
- Panteizm: Evren ve tanrı aynı şeydir.
- Panenteizm: Evren tanrının izlerini taşıyan bir parçasıdır.
- Monoteizm: Tanrı tektir.
- Politeizm: Tanrı birden fazladır.
- Deizm:Tanrı kurucudur, müdahale etmez.
- Agnostisizm: Tanrı’nın varlığı ya da yokluğu bilinemez.
- Ateizm: Tanrı ya da üstün-metafizik bir güç yoktur.
Kaynakça
Tamamı yukarıda köprülenmiş Wikipedia maddelerinden özetlenmiştir.
Din felsefesi temel problemler, önemli terimler ve felsefenin temel tartışmaları hakkında posterimizi indirebilirsiniz.