“Felsefe şudur” derken veya “… felsefesi şöyle der” gibi cümleler kurarken bambaşka felsefe göstergelerine sahibiz. “Felsefe caiz değildir” derken aslında felsefenin tüm anlamlarını değil “belli bir görüşü” hedef alırlar. Bu indirgemeci ve basmakalıp davranışlar iyi incelense herkese uygun bir bakış açısına sahip olan geniş felsefe kategorisinde önceden belirledikleri cüzi bir felsefe dalını, akımını, sistemini, geleneğini, ilkesini, kuramını, okulunu, öğretisini, yaklaşımını hedef almak isterler. Lakin netleştirmedikleri ve kolaya kaçtıkları için tüm bu kategorileri ve kategorilerin içindeki farklı görüşleri itham etmek durumunda kalırlar. Şimdi felsefe teriminin içinde hangi anlamlar var bir bakalım.
Felsefenin dört temel dalı olsa da tartışmaların ve uzmanlaşmanın artması bunların içindeki konuların ayrı alanlar olarak anlaşılmasına yol açmıştır. Çoğu yayında 7, bazı kaynaklarda ise 40-45 kadar felsefe dalı ayrı konular olduğu ve günlük hayatta daha kolay anlaşıldığı için dal olarak verilmiştir.
1. Felsefe Dalı (Alanı>Konusu): Konulara, alanlara, dallara göre felsefe çalışmalarının ayrılmasıdır.(Dal daha geniş, konu ise daha dar anlamda kullanılagelmiştir.) Uğraştıkları malzemeye(materyale) göre ana/temel dört dal vardır. Metafizik, epistemoloji, aksiyoloji, mantık. Yalnız bu dallar çok geniş olduğundan varlık, bilgi, bilim, ahlak, din, siyaset, sanat felsefesi olarak da ayrılabilir. İstenirse bu bu detaylandırma uğraştıkları malzeme esas alınarak daha da artırılabilir.
2.Felsefe geleneği: Kuşaktan kuşağa, dönemden döneme aktarılan bir kuram/düşünce kümesi. Aristotelesçilik, Spinozacılık, Platonculuk
3.Felsefe okulu(ekolü): Gelenekleşecek kadar büyümeyen felsefe öğretisi/yöntemi kümesi. Viyana Okulu(çevresi), Marburg okulu(Birlikte hareket ederler)
4.Felsefe akımı: Belli sayıda düşünürce ya da filozofça belli bir amaç doğrultusunda gerçekleştirilen düşünsel etkinlik Marksizm, Mantıkçı Pozitivizm, Varoluşçuluk(Daha bağımsız, müstakil ilerleyebilir)
5.Felsefe öğretisi: Geniş kapsamlı felsefe ilkelerinin bir okul ya da akım tarafından öğretilen bölümü. Marksizm’de Diyalektik materyalizm, Aristotelesçilik’te dört neden, Nietszche’de bengidönüş öğretileri.
6.Felsefe dizgesi(sistemi): Her konuya ilişkin bir yaklaşımın bulunduğu, tutarlı bir açıklama yapısıdır. Aristoteles, Platon, Leibniz, Spinoza, Kant sistem filozoflarıdır.
7.Felsefe Kuramı(teorisi): Birtakım felsefe ilkelerinin formülleştirilmesi. Felsefe dizgesinin daha dar kapsamlı olanı. Yararcılık, Nietzsche’cilik.(sistem yok)
8.Felsefe ilkesi: Eylemlerin kendisine dayandığı ana düşünce, geniş bir kuramın küçük bir bölümüdür. Descartes’ın ikicilik ilkesi, Kant’ın evrensellik ilkesi, yanlışlama ilkesi, yeter sebep ilkesi.
9.Felsefe yaklaşımı: Belli konuların ve sorunların çözümüne olanak sağlayan bakış açısı. Stoacı yaklaşım, metodolojik
Kaynakça
Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları