Merhamet Nedir

Tanım

Güncel sözlükte merhamet nedir?: Bir kimsenin veya bir başka canlının karşılaştığı kötü durumdan dolayı duyulan üzüntü olarak tanımlanmıştır. Arapça rahima رحم merhamet etti, kucakladı, şefkat gösterdi sözcüğünden gelir. Türkçe karşılığı olan acımak: Eski Türkçe açın- 1. acılaşmak, ekşimek, 2. canı yanmak kökünden gelir. Ahlaki, dini, toplumsal ve yasal içeriğe sahip; yardımseverlik, affedicilik, acıma, esirgeme, iyilik anlamlarına gelen geniş karşılıklı bir terimdir. 

Tanrı

Merhamet, Hristiyanlık, İslam ve Musevilik’te tanrının en büyük vasıflarındandır. İslamda Allah’ın en çok bahsedilen vasfıdır. “Bismillahirrahmanirrahim(بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ)” diye geçen besmele “Şefkatli(rahim) ve merhamet eden(rahman) Allah’ın adıyla” demektir. Rahman ve rahim sözcükleri aynı kökten gelir. İkisi de merhametli olmaya atıf yapar. Tanrıya atfedilen, ondan beklenen en büyük sıfat merhamet ise kavramı sorgulamak ve insanlık açısından değerlendirmek gerekir. En eski mitolojilerden beri insanlar tanrılara insan özellikleri yakıştırmış, toplumun bilinçaltını tanrılarda yaşatmıştır. Daha sonra semavi dinlerde de bu tavır devam etmiş, tanrı yukarıdaki yaşlı kişi olarak tasavvur edilmiştir. Tabi bu, batıda yoğundur ancak doğuda da tanrı sözcüğünün göndergesi benzer bir imgeye işaret eder. Anlayışı basitleştirmek için böyle bir yola gidilmiş, sembolik anlamlar yüklenmiştir. Merhametli tanrı imgesi de böyle bir algıya denk gelir ve bize en büyük, tanrısal erdemlerden birini salık verir.

İnsan için Merhamet Nedir

Merhamet insanın en belirgin özelliklerindendir. Toplum olarak yaşamanın gerekli davranışlarındandır. Çoğu ahlaki kavramın dayandığı ilkedir. Toplum olarak yaşamanın dahi merhamete dayandığı söylenebilir. İnsanlar merhametli olmasa bir arada yaşayabilir miydi? Belki yaşardı, ancak ufak gruplar halinde. Yani herkese değil bir kısmımıza merhamet göstererek. Bu da ölçek problemini getirir. Canlılar, her ne olursa olsun en azından ailesine merhametlidir. Hayvanlarda bunu görebiliriz. Dışarıda avlanıp ailesini doyuran hayvanları görmekteyiz. Demek ki merhamet bir arada olmakta önemli, artan oranda da toplumsallaşmayı destekleyicidir. Belki bugün insanı bölen ve kardeşleri ayıran da merhamet eksikliğidir. Daha doğrusu, merhamet miktarının eksikliğidir. Bizi hayvanlardan büyük merhametimiz ayırmıştı. Şimdi de büyük merhamet birliği içinde esirgediğimiz merhametimiz bizi bölmektedir.

İnsanlar hayatta kalabilmek için birbirlerine ihtiyaç duymuştur. Tarihin ilk dönemlerinden beri küçük gruplar birbirine hoşgörü ile yaklaşmış, toplum olabilmek için merhametli olmuşlardır. Farklı iki görüş hayatta kalabilmek için birbirine muhtaç olduğunu anlamıştır. Zorluklar karşısında beğenmesek de, ancak birlikte var olabileceğimizi anlamışızdır. Herkes böyle bir ortamda birbirine tahammül etmek, kendinin de hata yapabileceğini kabul etmek ve kendisi hata yaptığında merhamet edilebilmek için birbirine hoşgörülü davranmıştır. Artan orandaki birliğimiz ve birbirimize tahammülümüz merhamet sayesindedir. Yaptıklarımız ve düşündüklerimiz yüzünden yaptırıma maruz kalabiliriz. Ya da bize karşı yapılan yanlışı cezalandırma konumunda olabiliriz. İki durumda da merhametli ve esirgeyici olmak cezalandırma ya da eylemde bulunma hakkımızın temelinde yer alır. Ancak merhametli olduğumuz için birlikteyiz. Ancak böyle var olabiliriz. Birbirine katlanamayan ve kendisi için başkasını affetmeyi akıl edemeyen bireyler toplumsallığın temellerini ihlal ediyor demektir. Bak: dmy.info/biz-bir-sevgi-hikayesi

Alıntı

Ahlakın temeli merhamettir. – Arthur Schopenhauer
Üç tutku, basit fakat ezici derecede kuvvetle hayatımı ellerinde tutmuştur; sevgiye olan özlemim, bilgiyi araştırma merakım ve insanlığın çektiği acı için duyduğum tanımlanmayacak kadar büyük bir merhamet. Bertrand Russell
Muhabbet ve merhamet, insanlığın; hiddet ve şehvet de hayvanların sıfatlarıdır. Muhammed Celâleddin-i Rûmî
İnsanlara merhamet etmeyene Allah merhamet etmez. (Müslim, Fedâil, 66; Tirmizî, Birr, 16.) – Hz. Muhammed