Bugün sanal gerçeklik dendiğinde aklımıza bilgisayar oyunları ve üç boyutlu eğlence sistemleri gelmektedir. Hâlbuki binlerce yıldır, bilgisayar gibi ortamlar olmadan, sözler ile sanal gerçeklik oluşturmaktayız. Yazının dahi olmadığı sözlü kültür dönemlerinde, insanlar; hikâye, destan, efsane gibi ürünlerle kendi sanal gerçeklerini oluşturmuşlardır. Oyunun kültürün temeli olduğunu dile getiren Huizinga’ya[1] göre insanlar hayatı oyun oynar gibi şekillendirmiştir. Kullanımına ve oyunlarına işaret ettiğimiz dil ve diğer toplumsal faaliyetler de bizim oyunlarımızdan ibarettir.[2] Buna bağlı olarak sanal gerçeğin, terim anlamıyla olmasa da, fiilen hayatımızın köklerinde yer aldığını söyleyebiliriz. Hepsi bir oyundur ve bununla birlikte kendi sanal gerçeklikleri vardır.
Immanuel Kant’a göre: bizim numenler dünyasını algılamamızın tek yolu onun fenomenler dünyasına etkisidir. Deneyimlediğimiz dış dünya, dünya gerçeği değil, zihnimizde tasarladığımız içsel bir sanal gerçeklikten ibarettir.[3] Ayrıca bir şeyin gerçek olduğunu söylemek ile var olduğunu söylemek farklıdır. Gerçek şemalaştırılabilir ve sezgide yer alır; ancak var olan şemalaştırılamayabilir. Sezgide yer alamayacak numenal bir dünyanın şeyi, var olsa da gerçek olmayabilir. Gerçek olmak göreli bir kavram iken, var olma böyle değildir.[4] Felsefe tarihinde gerçekliğin göreliliğine ve sanallığına ilişkin benzer sorgulamalar çoktur.[5] Sanal gerçeğin de, felsefi sorgulamalar eşliğinde, gerçek ile paralel değerlendirilmesi gerekir.
Sanal gerçeğin gündemdeki göndergesi olan video oyunlar, Simülasyon Teorisi’ne göre paralel birer gerçektirler.[6] Bir oyun olarak değerlendirilen simülasyonun hayattaki yeri betimlenmeye çalışılmakta, oyundaki gerçeklik hayata uyarlanmaktadır. [7] Simülasyon Teorisi’ne göre simülasyon bir gerçekliktir. Buna karşılık hayat da bir simülasyondur.[8] Hayattaki ilerleyişimiz oyundaki seviye atlama ve tecrübe birikimine benzer.[9] Fizik biliminin çağlar boyunca geçirdiği paradigmalar ve Görelilik Teorisi, Simülasyon Teorisi’ne kanıt olarak sunulmaktadır.[10] Görelilik Teorisi’nin vurguladığı gözlemcinin belirleyici niteliği, insanın oyuncu olarak belirleyici olmasına atfedilmiştir. Bununla birlikte bilgisayar ortamı ve enerjinin durumu da evrenin genel görünümüne uygun bir seyirdedir. Evrenin bir bilgisayara benzetildiği akademik çalışmalar gün geçtikçe çoğalmaktadır.[11]
Roger Caillois’nın betimlediği oyun özellikleri de simülasyona, sanal gerçeğe ve dahi hayata uyarlanabilir. Caillois’ya göre oyun: özgürdür, bağımsızdır, kesin değildir, ürün vermez(başlangıçtaki gibi biter), kuralları vardır, ikincil bir gerçek içerir.[12] Tanımlar hayata ilişkin felsefi soruları anımsatmaktadır. Oyunun nitelikleri filozofların sorguladıkları hayat niteliklerine benzer. Oyun, simülasyon ve çağdaş bilimin olanaklı kıldığı tüm benzetmeler felsefi sorgulamalarımıza yardımcı olmaktadır. Bak: dmy.info/oyun-teorisi-hayat-bir-oyun-mu
Şu makalemden alıntıdır: Doğuhan Murat YÜCEL, Farklı Bir Olay Yeri Olarak Sanal Gerçek, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), Temmuz 2016, ss. 407-421.
Kaynakça
[1] Johan Huizinga, Homo Ludens, Oyunun Toplumsa İşlevi Üzerine Bir Deneme, Ayrıntı Yay. s.134
[2] Johan Huizinga, a.g.e. s.21
[3] Steven Lehar, The World In Your Head:A Gestalt View of the Mechanism of Conscious Experience, Chapter one, http://cns-alumni.bu.edu/~slehar/webstuff/book/chap1.html Erişim tarihi: 25.11.2014
[4] İnan, İlhan, “Kant’ın Varlık Kavramı Üzerine”, Cogito, Kant Özel Sayısı, 2005. http://www.phil.boun.edu.tr/files/inan/inan-tr4-KantinVarlik.pdf Erişim tarihi: 24.11.2014 s.9
[5] Donald E. Simanek, http://www.lhup.edu/~DSimanek/philosop/reality.htm Erişim tarihi: 24.11.2014
[6] Frasca, Gonzalo. (2003). Simulation versus Narrative. The Video Game Theory Reader. New York, Routledge 221 to 235 http://interactive.usc.edu/membersmedia/akratky/Simulation_vs_Narrative.pdf s.228 Erişim tarihi: 24.11.2014
[7] https://en.wikipedia.org/wiki/Game_studies Erişim tarihi: 25.11.2014
[8] Dr. Nick Bostrom’un konu ile ilgili çalışmaları http://www.simulation-argument.com/ Erişim tarihi: 26.11.2014
[9] Dr. Nick Bostrom, Are You Living in a Computer Simulation, Philosophical Quarterly (2003) Vol. 53, No. 211, pp. 243‐255. http://www.simulation-argument.com/simulation.pdf Erişim tarihi: 25.11.2014 s.12
[10] Vince Stricherz, http://www.washington.edu/news/2012/12/10/do-we-live-in-a-computer-simulation-uw-researchers-say-idea-can-be-tested/ Erişim tarihi: 26.11.2014
[11] Seth Lloyd, The universe as quantum computer, 16 pp. Published in Chapter for A Computable Universe: Understanding and exploring Nature as computation Scientific 2012 s. 8-15 http://arxiv-web3.library.cornell.edu/pdf/1312.4455v1.pdf Erişim tarihi:26.11.2014
[12] Man, play and games / Roger Caillois ;Çev. Barash, İlinois Üniversitesi Yay. 2001, http://townsendgroups.berkeley.edu/sites/default/files/roger-caillois-man-play-and-games-1.pdf Erişim tarihi:24.11.2014 s.10