karahanlılarda devlet bayrağı

İlk Müslüman Türkler- Karahanlılarda Devlet Yönetimi- Anlayışı

karahanlılarda devlet bayrağıKarahanlılarda devlet nasıl kurulmuştur? Uygurlar  Köktürklere karşı Karluk ve Basmıl boyları ile ayaklanmış ve başarılı olmuştu(742) Sonra bu boylar aralarında çekişmeye başladı. Uygurlar hakim geldiyse de 848’de Uygur Kağanlığı da parçalandı. Uygur kaynaklı Yağma boyu, Karluk ve Karluklar’dan kopan Çiğil boyu Karahanlı Devleti’ni meydana getirir.[1] Bak: dmy.info/uygurlarda-devlet/ & dmy.info/kokturklerin-devlet-anlayisi/

Devlet anlayışı edebi metinler ve dönemin tarihlerinde görülecektir. Göçer yapının birçok dinle birden yoğrulup muazzam Çin uygarlığıyla karışması ve nihayetinde batıya doğru İslam kapısını kolayca açması Karahanlılar adı altında vuku bulacaktır.

Yine Köktürklerden süregelen “danışma” meclisi burada da görülür.[2]“İnsan için akıl ne iyi şeydir,  akıllı insanlara danışman adı verilmelidir.”(Kutadgu Bilig’den)

Günümüz Türkçesi ile, “Devlet Olma Bilgisi[4]” ya da “Mutlu Olma Bilgisi” anlamındaki Kutadgu Bilig Eseri, 1069-1070 yıllarında Balasagunlu Yusuf Has Hacib tarafından, Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Karahan’a sunulmuştur. Eser, hükümdar tarafından çok beğenildiği için, yazarına sarayda “hâciblik”, (padişahların dışarıyla olan ilişkilerine, yazışmalarına bakan kişi) görevi verilmiştir.

Eser, Uygur harfleriyle, Türkçe ve şiir halinde yazılmış olup, Budizm inançlarıyla yoğrulmuş bir Türk kültürünün, Orta Asya Türk ahlak ve geleneklerinin genel özelliklerinin ve Türklerin yeni girmeye başladıkları İslam kültür ve inanç sisteminin etkisi vardır. Devlet anlayışı konusunda felsefi açıdan bakmak için birincil kaynaktır.

Kutadgu Bilig’de adaleti, aklı, devleti ve kanaati temsil eden (sırasıyla Kün-Togdı, Ay-Toldı, Öğüdülmüş ve Oğdurmuş) kişiler arasında konuşmalar geçmekte; Vezir Ayoldı, daha sonra da oğlu Öğüdülmüş, hükümdara yönetim konusunda öğütler vermektedir.

“Eğitime erken başlamalı, bilgiyi küçükken öğrenmelidir; küçük yaşta öğretilen bilgi hayat boyu unutulmaz. Çocuklar başı boş bırakılmamalı, naz içinde yetiştirilmemelidir.”

Köktürk devlet anlayışıKutadgu Bilig’den bu sözde Karahanlılardaki küçük yaştan devlet eğitimine alma alışkanlığını görürüz.  Yine Köktürklerden beri gelen tanrının tezahürü anlayışı devam eder.

“Bu beyliği sen arzu edip kuvvet kullanarak ele geçirmedin onu tanrı kendi fazlı ile ihsan etti”

“Beyler hakimiyetlerini tanrıdan alırlar” 

Ayrıntılı Bilgi İçin Kutadgu Bilig Makaleme Bakınız: dmy.info/kutadgu-bilig-hakkinda-bilgi-ozellikleri/


[1] Reşat Genç,  Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yay, , s. 4

[2] Reşat Genç, Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yay, , s. 167

[3] Yusuf Has Hacib, çev. R.rahmeti Arat Kutadgu Bilig TÜRK TARİH KURUMU

[4] Reşat Genç, Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yay, , s. 34

Leave a Reply