Rudolf Carnap(1891-1970) Viyana Çevresi’nin ve mantıkçı pozitivizm anlayışının mensubu olan Alman filozoftur. Almanya doğumlu olup 1935’te ABD’ye taşınmış ve Amerikan vatandaşı olmuştur.
Mantıksal analizin işlevi tüm bilgileri, bilimin ve günlük yaşamın tüm iddialarını ve aralarındaki bağlantıları açıklığa kavuşturmak için analiz etmektir. Bir önermenin mantıksal analizinin ana görevi önermenin doğrulama yöntemini bulmaktır.
Rudolf Carnap (1935) Philosophy and Logical Syntax. p. 9-10
Hayatı
Carnap’ın babası işçiyken fabrikatör olan bir oymacıdır. Dindar bir ailede yetişmesine rağmen sonradan ateist olan Carnap 1910-1914 arasında Jena Üniversitesi’nde fizik ve felsefe üzerine okudu. Gottlob Frege‘nin matematiksel mantık, Bruno Bauch’un Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi derslerine girdi. Birinci Dünya Savaşı’na karşı olmasında rağmen Alman ordusunda üç yıl hizmet yapmayı da kendine görev bildi. 1917-18 arasında Albert Einstein’ın hoca olduğu Berlin Üniversitesi’nde fizik okudu. Daha sonra Jena Üniversitesi’nde uzay ve zamanın aksiyomatik kuramı konusunda tez yazdı. Bu tez fizik bölümüne göre fazla felsefi, felsefe bölümüne göre de tamamen fizik idi. 1921’de Bauch danışmanlığında uzay kuramı hakkında Kantçı bir tez yazdı.
Bilimde ‘derinlik’ yoktur; hep yüzey vardır.
R. Carnap, Viyana Çevresi Manifestosu
24-25 arasında Husserl’den fenomenoloji dersleri aldı. 1926’da Reichenbach ve Sclick aracılığıyla Viyana Çevresi’ne dahil oldu. 31’de Prag Üniversitesi’ne atandı ve W.V. Quine ile tanıştı. 1935’te sosyalist ve pasifist görüşlerinin Nazi Almanya’sında risk oluşturması nedeniyle ABD’ye göçtü. 41’de ABD vatandaşı oldu. C.G. Hempel’i asistan olarak aldı. 39-41 arasında daha önceden çalışmış olduğu Tarski ile Harvard Üniversitesi’nde çalışma imkanı buldu. Sonrasında Chicago Üniversitesi’nde 42-54 arasında anlambilim, modal mantık, olasılık ve tümevarım konularında eserler verdi. 54’te California Üniversitesi’nde çalışmaya başladı.
Esperanto diline hakim olan Carnap’ın ilk evliliğinden dört çocuğu vardır. İkinci eşi ise 1964’te intihar etmiştir. 1970’de Santa Monica- California’da vefat etmiştir.
Bilim mantığı felsefenin yerini almaktadır. Başka bir deyişle bilimin kavram ve cümlelerinin mantıksal analizi ile bilim mantığı, bilim dilinin mantıksal sözdizimi dışında bir şey değildir.
Rudolf Carnap, Logical Syntax of Language, 1934 , önsöz.
Felsefe Tarihinde Yeri
Bilim felsefesi, dil felsefesi, olasılık kuramı, tümevarımsal mantık, modal mantık alanlarına önemli katkılar yapmıştır.
Metafizik önermelerin kanıtlamak ya da yanlışlamak mümkün olmadığı için reddedilmesi gerektiğini düşünür. Çoğu felsefi sorunun sahte sorun olduğunu, dilin yanlış kullanımından kaynaklanan çıktılar olduğunu söyler.
Ona göre bazı felsefi sorunlar ancak bir şartla çözüme kavuşabilir, gerçekleri değil farklı dilsel çerçeveler arasındaki seçimleri ifade ettiklerini anlamakla. Bu noktada felsefenin temel aracı mantıksal analiz olur. Gündelik dil çok anlamlı olduğu için felsefe çalışmaları mantık ve matematik kurallarının geçerli olduğu yapay dillerde yapılmalıdır.
Carnap matematik ve mantık eşliğinde cümlenin, terimlerin ve dilin anlamıyla ilgili sorunlarla uğraştı. Olasılığın farklı yorumlarını, açıklamanın anlamını, analitik- sentetik, a priori-a posteriori, zorunlu ve olası önermeleri detaylı inceledi.
Mantık, Felsefenin son bilimsel bileşenidir. Onun çıkarılması, yalnızca bilimsel olmayan, sözde sorunların kargaşasını geride bırakır.
Rudolf Carnap (1934/1995), The Unity of Science , s.22.
Yayınlarından Seçmeler
Der Raum(Uzay-1921), Der Logische Aufbau der Welt(Dünyanın mantıksal yapısı-1925), Scheinprobleme in der Philosophie(Felsefenin yalancı sorunları-1928), Logische Syntax der Sprache(Dilin mantıksal sözdizimi- 1934), Foundations of Logic and Mathematics(Mantığın ve matematiğin temelleri- 1939), Logical foundations of probability (Olasılığın mantıksal temelleri- 1950)
Kaynakça
- https://www.iep.utm.edu/carnap/
- En. Wikipedia