On dört yıldır Vikipedi’de katkı yapıyorum. Türkçe genel ağda eksik olan bilgi ihtiyacını gidermeye çalışıyorum. Diğer üye arkadaşlarımızla anonim bir şekilde insanların bilgilenmesini sağlamaya çalışıyoruz. Tüm dillerdeki Vikipedi’ler aynı amacı taşıyor. Genel ağ güvenli bilgi sunmuyor, kalıcı değil ve düzensiz bir yığın oluşturuyor. Vikipedi gibi mecralar çok önemli bir eksiği gideriyor. En ünlü basılı ansiklopedilerde altmış bin dolayında madde varken Vikipedi’nin yalnızca İngilizce sürümünde beş buçuk milyon madde olması bunu kanıtlıyor. Üstelik milyonlarca madde hiçbir kazanç beklemeyen sade vatandaşlarca oluşturuluyor. Türkçedeki 300 bin maddenin birçoğunda emeği bulunan bir kişi olarak Vikipedi’nin engellenmesini intihar olarak görüyorum.
Vikipedi’nin tüm dillerdeki sürümleri(Wikipedia.org ana alan adı) 29 Nisan 2017’den beri engellenmiş durumda. İki aydır internetin en önemli bilgi kaynağına ulaşılamıyor ve kimse neden engellendiğini sormuyor. Belli ki bürokrasinin siteyle bazı sorunları var. Bununla birlikte engel uygulamasının çözüm getirmeyeceği de aşikar. Vikipedi klasik bir bilgi kaynağı değil. Bir yazarı yok. Bir sorumlusu da yok. Söyleneni yapacak bir mecra hiç değil ki söylenene karşı olmak üzere kurulmuş. İçinde bazı olaylar döndüğü doğru, ancak Türk halkının bilgiye ulaşmasını engelleyerek yanlış taraf cezalandırılıyor.
Klasik bir kaynağın yazarı bellidir. Yazar bilgiyi arz eder ve siz de okursunuz. Bir kitap çoğu zaman müellifi belli olandır. Bir web sitesi ise yazarının belli olduğu “klasik” dönemlerde bir sorumluya sahiptir. Bir taraf sadece kullanıcıysa “web 1.0” terimi altında değerlendirilir. Web 1.0 yazarların yalnızca elektronik ortamdaki hali olarak değerlendirilebilir. Kitap gibi bir arz eden ve bir kullanan vardır. Vikipedi bundan biraz farklı bir anlayış olan Web 2.0 içerisindedir. Web 2.0’da sadece kullanıcı değil, katkı yapan da oluruz. Vikipedi Web 2.0 etkileşiminin tipik bir örneğidir. Tek bir yazar veya sorumlu yoktur, ondan faydalanan topluluk onu aynı zamanda oluşturur. 2.0’dan sonra insanlar kadar makinelerin de yer aldığı web 3.0 anlayışı gelmektedir. Anlam bilimsel ağ olarak da tanımlanan bu anlayışta nesneler insanın yerine tercih yapabilmekte, görev uygulayabilmektedir. Yani Web 1. sadece yayın, web 2 işbirliği, web 3 ise makinelerin anlam üretmesi ile özetlenebilir.
Burada ülkemizin yaşadığı sorun farklı bir bakış açısı kazanmaktadır. Vikipedi’nin İngilizce sürümü Türkiye’yi terör örgütleriyle aynı tarafta gösterdiği için yetkili makamlarca uyarılmış, madde içeriği değiştirilmeyince de İki yüze yakın Vikipedi sürümü engellenmiş. Türkiye’nin IŞİD ile bağlantılı olması ima edilmekte ve bu kabul edilemez. Ne var ki siteyi cezalandırmak yerine Türk halkı cezalandırılıyor, üstelik Türkiye’nin tanıtımına da çok ağır bir darbe vuruluyor. İşbirliği halinde oluşturulan içerikler için site engelleniyor. Sadece ilgili madde değil, milyonlarca maddeye erişim kısıtlanıyor. Bir de tüm diller ve kabahati olmayan Türkçe de engelleniyor.
Engel bir işe yaramıyor. Engel herkesin bilgiye ulaşmak için çabaladığı ağda sadece gelişimi engellemiyor. Bir de toplumun yanlış tanınmasına sebep oluyor. Türkiye bugün birkaç kapalı toplum ile birlikte anılıyor. Vikipedi engellemek yalnızca düşmanları sevindiriyor. Batılı toplumlarda Türkiye özgür ansiklopediyi engellediği için haber oluyor. Cumhuriyet tarihinin en kötü şöhretini kazanıyoruz. Bürokrasi bununla ilgilenmiyor, tek ilgilendiği söyledikleri şeyin yapılmaması.
Vikipedi’de maddeyi içeriğini düzenlemek bir işbirliğidir. Kanunlara aykırı olsa da herhangi bir unsuru içerisindeki demokratik tartışmalarla kaldırır. Devletlerin klasik anlamda talimatları anonim bir yapılanmada etkisiz kalmaktadır. Yine de insan yapısı olduğundan bir şeyler yapılabilir. Bu durumda da batıdaki Türk imajı sorun olmaktadır. Bizi teröristlerle aynı safta göstermek onlar için bir keyiftir. Bunu kaldırmayacakları ve bizi böyle yansıtacakları da bilinmelidir. Nitekim Vikipedi’nin yozlaşmış bir yönetici kadrosuna ve lobiciliğe sahip olduğu da bilinmektedir.
Vikipedi’nin değişen ağ anlayışının sonucu olması dışında basılı ansiklopedilerin alternatifi olması, iş birliği ile düzenleme sağlayan bir alan olması ve bilgi kültürünün devamlılığını sağlaması da bugünkü konumunda etkilidir. Demokrasi ve işbirliği modeli ile geliştirilse de bir otoritenin kurulduğu söylenebilir. Sitedeki bazı kullanıcılar diğerlerine göre daha güçlüdür. Diğer kullanıcılar üzerinde yer alan bürokratlar, hizmetliler ve kurullar vardır. Topluluğu ikna etmek doğru bilgi üretmektedir. Gerçek olması gerekmemekte, demokratik olması yetmektedir. Demokrasinin açığı burada ortaya çıkmaktadır. Kalabalığın dediği olmakta, Vikipedi’de de kalabalık batılı değerlerin mensuplarından oluşmaktadır.
Sözün kısası, Vikipedi taraflı bir ansiklopedi olabilmektedir. Bunu aşmanın yolu orada Türk karşıtı grupların yaptığı gibi yazar kadroları oluşturmaktır. Bunun dışında tüm dillerdeki Vikipedi’lerin engellenmesi gibi hareketler telafizi imkansız hasarlara yol açmaktadır. Öncelikle Vikipedi engelinin kaldırılması, daha sonra da bu maddelere demokratik bir anlayışla yaklaşılması gerekmektedir.
Vikipedi’nin birçok maddesinde katkım var diyorsunuz, bu “birçok” alanda ne kadar araştırmanız var acaba? Vikipedi, araştırma açısından bazı konularda bilgi veriyordu. Mesela, filmler, oyunlar hakkında bilgiler veriyordu. Onun dışına, felsefe, din, bilim gibi alanların birçoğu yalandan ibaretti. Daha da kötüsü, birçok insan Vikipedi’den bir şeyler okuyunca araştırma yapıyor sanıyor ve berbat, çelişkili, yüzeysel olan Vikipedi(Felsefe, din, bilim alanında) okuyup da kendini bir şey sanıyordu. İnsanların da hatasının olduğu gibi, Vikipedi de hatalıydı.
Biyografi yazıları da biraz biraz doğru bilgi içeriyordu, birçoğu halkın bildiği bilgilerdi(Ve yalan bilgilerdi). Halktan birisinin girip de popülaritede bilinen şeyleri gerçek bilgi diye yazıp, basit bir iki kitaptan kaynak vermesi çok beklenen bir şeydi zaten. Ben alanında uzman olduğum konuda yazı yazdığımda ve neredeyse eklediğim her cümleye kitaplardan, makalelerden örnek vermeme rağmen “değerli” moderatörler benim yazılarımı onaylamamıştı da. Vikipedi’de o kadar yazı yazmış(Ki başkasını kontrol etme özelliğine sahip) kişilerin bu kadar cahil ve subjektif olması gerçekten utanç verici bir şeydi. Bu olay olduktan birkaç ay sonra Vikipedi’ye erişim engellendi, bence daha da fazlası yapılmalı. İnsanlar yalan bilgileri okudukça onlardan arındırması da çok zor oluyor. Alanda bilgi edinmek isteyen insan efendi gibi gitsin kitap ve makale okusun.
Öncelikle öfkeyle kalkan zararla oturabilir. Bunu belirtelim. Yalan bilgiden şikayet edip internetin tek ansiklopedik kaynağına saldırmanız anlaşılmaz. Siz inci’den veya ekşi’den faydalanabilirsiniz. Her organizasyonun eksikliği vardır, buradaki iyi niyeti görmeden zayıflığından dem vurmak art niyet gerektirir. Hiçbir çıkarı olmadan katkı yapan insanların emeği bu işi para için yapan komikli sitelerden daha evladır diye düşünüyorum.