Hangi rengin daha güzel olduğunu kararlaştırdığımız zaman insanlık için doğru olanı da bulabiliriz. Değerlerimiz o kadar değişken ki kesinlik aramak delilik haline geldi. Hangi kararı vereceğimizi şaşırmamız normal, çünkü verilmesi gereken bir karar yok. Sadece bir renk seçeceğiz. Onu taşıyabiliriz, ya da içinde sırıtabiliriz. İşte insani olguların genel bir görünümü: tamamen göreli ve bunun içinde kesinlik arıyoruz.
Sanmayın ki tecrübeleriniz sizin algıladığınız gibidir. Hayat her an yeni ve farklı tecrübeler üretir. Nefes almak bile her insanda benzersiz olabilir. Görmek zaten epey farklıdır. Tat almanın ise farklı olduğu herkesin malumudur. Yaşamak nihayetinde, herkeste farklıdır. Bir insan yaşadığını söylüyorsa da yaşamanın farklı dereceleri vardır. Algıları kör olmuş, dış uyaranlarca bertaraf edilmiş biri ile her şeyden azat düşünen bir filozof epey farklı yaşar. Yaşam tecrübesi insan için farklı bir canlı olmak, ya da cansız olmak kadar farklılık arz edebilir.
Felsefece bir yaşamın önemi hayattaki her şeye şaşırabilmenizdir. Her şeyi merak etmeniz ve kalabalıkların edinmediği tecrübeleri her an edinebilmenizdir. Sokakta yürürken vücudunuzun işleyişine şaşırmanızdır. Organizmanın ve hayatı oluşturan etkenlerin karşısında afallamanızdır. Dindar birisi de benzer bir hayrete sahiptir. O da şaşırmanın farklı bir yolunu seçmiştir. Dindarlık ile yobazlığı karıştırmadığınız zaman felsefi tutuma ne kadar yakın olduğunu görebilirsiniz. Bir kere “iyiliği” diğer her şeyden fazla öğüt vermek bu ikisinde de ortak bir tutumdur. Zıt görünseler de felsefe ile dinin söyledikleri sadece lisan farkı taşır. Aynı şeyin farklı taraflarını görmek gerekir.
Aynı şeyin en farklı taraflarını görebilmeniz için hata yaptığınızı kabul etmeniz gerekir. Herkes hata yapar. Her şey bir hatadır. Hayatı deneme yanılma ile çözmekteyiz. Bizim yerimize deneyip yanılmış olan insan kültürü sizi yanıltmasın. Tüm değerlerimiz doğru olduğu varsayılmış inançlardan ileri gelir. Böyle bir ortamda inançların yanlışlığından bahsetmek yersizdir. Her şeyin deneme olduğunu ifade ettiğimiz için doğruluk da belirsiz hale gelir. dmy.info/dogruluk-nedir
Şimdi aklınıza bu belirsizlikte nasıl karar vereceğiniz gelmiş olabilir. Biraz şaşırmak iyidir. Bu şaşkınlık size zarardan çok fayda getirecek. Bir kere göreliliği fark etmek sizi kaosa sürüklemeyecek. Tam aksine olmayan kesinlikleri hedeflemeyerek boşuna yorulmayacaksınız. En doğru olduğunu iddia eden mezheplerden sakınacak, kimsenin yoluna giremeyeceğinizi fark edeceksiniz. Herkes kendi yolunda gider, çünkü ortada belli bir yol yoktur. Siz yolculuğun keyfini çıkarmaya bakın. Başkalarına göre yaşayıp da trafiğe takılmayın.